شعر کوردی

«غەریبیت دەکەم..»
مودەتێکە تەنها سەراب دەبینم
تێگەشتم کە من بێ تۆ بیابانێکی وشکهەڵاتوم
کەی دەبارێی بەسەرمدا ئەی جوانترین هۆکاری سەوزبونی من.
دەی خۆ لەم مەملەکەتە وێرانەدا هیچ کەسێک لەخۆی نەچوو
منیش بێ تۆ لەخۆم ناچم
نە دەنگم دەتوانی چەشنی کەنارییەک بخوێنێ و
نەڕەگم دەچێتەوە سەر گەنم و
نەپەنجەکانم دەتوانن سەمفۆنیای...

ئەو پایزێک ڕەنگی بردو
زەمەنێک، پێکەنینەکانی هەڵوەراند
شەوێک، کردی بە پاڵەوانی شەقامە چۆڵەکان و
ماڵێک، خۆی پێ ئاوەدان کردەوە
ئێستا ئەو لە باوەشی کورسیەک
سەری ناوەتە سەرشانی مێزێک و
داوا لەمۆمێک دەکا جگەرەکەی بۆ داگیرسێنێ
ئێستا ئەو لەنێو شیعرە زەردباوەکانی
بێدەنگییەکانی من و
هاواری ئاوێنەکەی دەنوسێتەوە
کە پارساڵ لە یادی...

بە بیانوی چرۆی نوێ
گەڵاکان ژەنگیان گرت و
جیهان پڕ بوو لەهەڵوەرین،
بە حەسرەتی ڕۆژبونەوە غەدر لەخەوبینین کرا
بێ ئاگا لەئاوازی با گۆرانی شکاومان چڕی
بێ خەبەر لە تاڵی سپی قەدەری ڕەشمان هەڵبژارد
بێ هیوا لە ڕۆژەکان
، پیلی کاتژمێرەکانمان دەرکردو بەهەڵە چرکەکانمان ئەژمارکرد بەئەنقەست چەترێکمان هەڵگرت و
خۆمان لە...

خودایە لەژێر هەنگڵی ئەمشەودا بووم بەهەڵم
بۆ لەخۆم یاخی دەکەیت
لەبادەی پیاوێکیشدا بۆ چی سەر مێزێک
ئەم ڕووتەنیەی من وەکو با خەیاڵێک دەیبا
خۆ من یاریم بە ئاگر نەکردبوو
تا ئەمشەو یار قامکەکانم بسوتێنێ و
ئاهو ئازارەکانمی پێ بژەنێ
خۆ من لەسەرابدا خۆم ون نەکردبوو
تا ئەمشەو یار نوقمی لمی...

لەبەردەم ئاوێنەکەم دانیشتوم
بیر لە تۆو
دوواهەمین ڕۆژەکانی ساڵی پار دەکەمەوە
کوپەکەم پڕدەکەم لە ئومێدی گەرم و
بەبزەیەکی عەیارانە، لێوەکانم رەنگ دەکەم و
لەبەردەم ڕۆژو ساڵێکی نوێدا
وێنەیەکت لەگەڵدا دەگرم
داهۆڵی جەنگی پاییز ڕادەگرم و
بەیداخی سپی هەڵدەبڕم
تا لەگەڵ هاتنەخوارەوەی یەکەمین بەفری زستان
بە کڵاوێکی سپی
تاڵە ڕەشەکانی ڕۆژگار...

- ئایا من جوانم؟
- بەدڵنیاییەوە نەخێر تۆ ئێجگار ناشرینیت
- ناشرین؟؟
- بەڵێ، بەڵام شتێکی باشە دەزانیت؟
چونکە هەر کەسێک خۆشی بوێیت دڵنیایت کە وەکو خۆت و خودی خۆت کە هەیت خۆشی دەوێیت، نەک لەبەر جوانییەکەت.
چونکە جوانەکان هەمیشە نازانن کێن ئەوانەی بەڕاستی خۆشیان دەوێن.
لە حیواری

ژنێک دەناسم لە نەسەبی شەهێنە
بەرز نەبێت نافڕێت
باڵای دەگاتە هەورەکان
بەیانیان کوترە باریکە
چاوی بۆ دەگێڕن!
ئەو دەمێکە دەنکەگەنمەکانی راسپاردوون.

ژنێک دەناسم لە نەسەبی هەڵۆکانە
لەبەرزی نەبێت ناخەوێت
ئێواران بەدرەنگەوە
کوکوختیەکان لە پەنا گوێی هەڵدەکوڕمێن،
ئەو خۆی و تەسبیحێکی ملەوەن
لە بەلەکۆنی ماڵەکەی
دڵی مانگ دەداتەوە.

هەور
بارانی لەبار خۆی برد
کە تێگەیشت
تۆ نابیتە (گوڵ)
بۆ ئێخەی
هیچ بیرەوەرییەک!

خاتوون "پەری عومەر ئەسعەد"، ناسڕاو بە "پەری خەیلانی"، شاعیری هاوچەرخی کورد، له رۆژی ۲۰ ڕەشەمەی ساڵی ۱۹۸۷ زایەنی لە هەوڵیرە لە دایک بوو.
کاک "عزه‌دین زه‌کی‌زاده"، شاعیر هاوچه‌رخی کورد، هاوسەر و هاوژینی ئەم شاعیرە.



(۱)
لەو  ڕۆژەوەی هەنار بە بۆنی سێو خنکا
لە هەر شوێنێک سێو ببینم چاوم دەزێت.
بەهارە...

ئەوکاتەی کەماچت کردم بیرمە شەوێک بووپربوولەنور.!
یەکەم ماچ ویەکەم ژوان ویەکەم ساتی لێک تێکئالانمان و
یەکەم ساتی بەختەوەریمان بوو،لەحەسرەتا 
رووبارەکان رەوینەوەدرەختەکان شین بونەوە.!
گەرووی دارھەنارێک تەربوو،منوتۆتەرترلەگەلای سەردەریا 
نوقمی حەزەکانمان بوبوین،چاودل روح وھەستمان بوبوبەیەک 
جگەلە (با) ھیچی ترلەنێوانماندا نەبوو.!

کەدنیاهیچە ئەی بۆچی ئیمەی هیچی تیادروست بووین؟
خۆ ئیمەنەبوین کەسێوەکەمان دایەدەستی ئادەم
ئیتر بۆچی ئیمە ناتوانین لەتە سێویک لەسەرکەمەری دارسێوێک بخۆین.! 
بۆ نابێ پرچی ئالوسکاوی دارسیوەکەبەسەربەژن و
سێبەنگەی شەنگەیارێک بهۆنینەوە!
بۆ ئەبێ ئیمە هیچ بین کەدنیا هیچە
بۆ نابێ شەوێک تاسەحەر
دەستمان لەنیو سنگوبەرۆکی دارسێوێکدا وەرنەگێرین و
هەناسەی پرحەسرەتی تەنهایمان...

خۆت فێرت کردم ئاواز
بۆ کوکوختییه‌‌کان دانێم.
خۆت فێرت کردم له‌سه‌ر
نۆته‌ی ده‌ریا سه‌ما بکه‌م،
گه‌ر سترانی وشه‌کانی
تۆ نه‌بووایه،‌

گه‌ر شه‌وانه سه‌دان جار‌
خۆت به ‌قوربانم نه‌کردایه و‌
سه‌دان ماچی وه‌نه‌وشه‌ییت
به‌سه‌ر لیوه‌کانما نه‌پرژانایه‌‌

چیم دابوو له ‌عه‌شق.!

گه‌ر چرپه‌کانت به ‌گوێی
ئاهی پڕ حه‌سره‌تم
نه‌چرپانایه‌ و ئاوێته‌ی
روحی...

لەدەمی کام گوولە هەنارێک بەربوویتەوە
تیشووی حەزی چ قیامەتیکت هینایە
مەملەکەتی گوناحی من.
لەکام کۆلانی پایزەوە هاتی؟
کام گوولە گەنمی شپرزەیت بەخشیە ماڵی بیهودەیم.
لەکام بەرچنە روناکییەکت گیرایەوە بۆمالی بێ یٔۆقرەیم.
تۆلە کوی وە هاتی؟
لە دەمی کام گوولە هەناریک بەربویتەوە!

لەجێی تروسکایی هەر لەزەتێک گەردی ماچێک سەوز دەبوو!
سێوەکانم ئەتوت تولە نەمامێکی ساوایە لەنێو هێزی دەستەکانتا شەنیان دەکرد
ئۆۆخودایە چ حەزو خۆزگەیەک لەسەرجەستەی تینوم سەوز دەبوو!

یٔه‌و ده‌مه‌ی گوڵێک له ‌سروشتی یٔه‌وینا یٔەپشکوێ!
یٔه‌و ده‌مه‌ی چراکان به ‌ماچی عه‌شق هەڵیٔەبن
یٔه‌و ده‌مه‌ی یٔه‌و ده‌مه‌ی گوڵەگێلاسێک
لەستیانەکەما یٔەروێ، ره‌شه‌با گۆی مه‌مکی
گولەیٔەرخەوانێک یٔەژاکێنێ.
یٔەودەمەی ژنێک یاخی یٔەبێ وخەوبە جووتبوون
لە گەل هەورەکان یٔەبینی جوگرافیاهەمووی یٔەبێ بەیٔاوسروشت هەمووی تەریٔەبێ!

لەکام ویستگەی دلنەوایی بەتۆدەگەم
لەوێ چاوەرێت دەکەم!
لەکام شەقامی وفاوە بەرێ دەکەوی!
بەرەو کام ناونیشانی پێکەوبوونمان ھەنگاودەنێی
من لەوێ دەبم بەس لەگەل تۆ بم!

حەزم لێیە لەگەلت بم!
حەزم لێیە بەیانیان خۆت خەبەرم بکەیتەوە بە ماچ!
لەباوەشتا بەنیگایەکی پرتاسە
بەخۆزگەیەکی پرئەوینەوە.
داوای ھەموو (تەڕ) بونێکی نوێم لێ بکەیتەوە.
حەزم لەتورەبونەکانتە،
حەزم لەپێکەنینەکانتە،
حەزم لەگۆرانیەکانتە،
حەزم لێیە پێکەوە کۆلانەکانی مەینەت جێبھێلین،
پیاسەیەک بەنێوشەقامەکانی داھاتوماندا بکەین.
حەزم لێیەئێواران لەگەل زەردەی خۆراگەرایتەوە.
پێم بلێی ئازیزەکەم چیت حەزلێیە...

نا فەروخیم، واکو دەمم بدورەن!
نا واکو رودەکیم، نەوین!
زانام لە کوردستان،
شاربەدەری دوویر لە نیشتمان...
...
چاک ئەدانزانی وا هویچ منداڵیک
دوویر لە ئامێزی دایکی
زیندو نابێت.
◇
نه فرخی ام که دهانم را بدوزند،
نه که رودکی ام، نابینا!
زانا هستم از کردستان،
تبعیدی ی دور از وطن......

باپیرم مرد،
باوکمیش!
بڕاکانەم یەک به یه ک پاتوڵ و فەڕتووس،
مووه کانی منیش قڕبۆز!
هەموو جیهانەم پیر و بەعومر بوون،
بەڵام داخی تۆ هێشتا جەوانە،
ای کوردستان!
◇
پدر بزرگم مرد،
پدرم هم!
برادرهایم تک به تک فرتوت،
موهای من هم جوگندمی!
همه ی جهانم پیر شدند،
اما داغ...

خواستم شعری برای عشق بسرایم
وطن در آن پدیدار شد.
نمی دانم چرا این روزها
نام وطن از زبانم نمی افتد؟!
◇
هەزم دەکەرد شیعریک بۆ ئەڤین هڵ بەستەکەم
نیشتمان لەناوی دیار بۆ.
نازانەم بۆچی ئەم رۆژانە
نامی نیشتمان لە زمانم ناکەوتە؟!...





زانا کوردستانی

شاخانی شاهۆ
زاخەکانی قەندیڵ
چاوەکانی عەواڵان
رۆارەکانی سێمێنە و زەرێنە
بەڕوکانی زاگڕۆس
هەمویان دایکی منن!
داپۆشەرەم دەکەن
رێ وسانەم دەکەن
تێرەم دەکەن و
لە ئامێزی خوەیان دەگرەن
پەرژانی دڵەکەمی.
◇
کوه های شاهو
صخره های قندیل
چمشه های عوالان
رودهای سیمینه و زرینە
بلوط های زاگرس
مادران من هستند،
می...

به داخودوخان
بەلازیز و بەلالیسک
هه مو پڵژیاگ ئه بن
...
کوردستان گوڵستان بو.
◇
با غم و غصە
قاصدک بهاری و گل های کوهستانی
همگی پژمرده می شوند
...
کردستان گلستان بود.








زانا کوردستانی

له کرمانشان بیم،
یان له تاران،
له مەشهەد بیم،
یان له کاشان،
جیگام ئەگۆڕم
بڵام رەنگ و خەدە ناگۆڕەمەوە...
◇
در کرمانشاه باشم
یا که تهران
در مشهد باشم
یا که کاشان
جا و مکانم را عوض می کنم
رنگ و خویم (اصالت کُردی خودم را) را که نه...










زانا...